Tijdens lange reizen verlies ik ieder besef van tijd. Uren of zelfs dagen vervagen tot één wazige periode, die ik doorbreng in een coconnetje van dekens, films, flauw vliegtuigeten en de winegums die daarvoor in de plaats komen. Het lijkt er altijd nacht te zijn. Meereizend met de tijd is het buiten daadwerkelijk constant duister. Soms wordt deze duisternis echter gecreëerd, inclusief kunstmatige sterren op het vliegtuigplafond en een vijf minuten durende zonsopgang aan het einde van de vlucht. De gezichten van hen die niet kunnen of willen slapen, worden verlicht door blauwige schijnsels van de schermpjes waar ze zich toe richten.
Op grote luchthavens lijkt tijd sowieso een relatief begrip, met passagiers die uit elke mogelijke tijdzone komen, of er juist naartoe gaan. Niet zelden heb ik er mensen zien proosten met een biertje, terwijl ik nog moest ontbijten.
Momenteel bevind ik me op een vliegveld in Dubai, wachtend tot de reis voortgezet kan worden. Ik kan niet met zekerheid zeggen hoe laat het is.
Volgens mijn iPad is het 00.20
Volgens mijn horloge is het 01.22
Volgens mijn mobiel is het 02.20
Wat ik wel zeker weet, is dat het echt donker is, buiten. Waarschijnlijk is het al middernacht geweest. Toch zijn de immense gangen hier gevuld met mensen. Toch kan je hier nog gouden kamelen kopen, een waterpijp, of frozen yoghurt, ongeacht het tijdstip. Het ritme van de dagen lijkt niet meer onderhevig aan de opkomst en ondergang van de zon. Maar ik denk dat de zon – of eigenlijk haar afwezigheid – momenteel juist de verklaring is voor de nachtelijke activiteit in Dubai. Want het is ramadan, waardoor voor een heleboel mensen – op reis of niet – de nacht een beetje dag wordt.
De kunst van 