Het begrip ‘zelfstudie’ heeft een nieuwe betekenis gekregen. Het leek altijd goed van toepassing op mijn bezigheden binnen de universiteit: ter voorbereiding teksten lezen, thuis of in de bieb, en in college meestal aanschuiven naast iemand die ik niet kende – dat krijg je ervan wanneer je bachelor een multidisciplinaire lappendeken is. Sporadisch was er sprake van een groepsopdracht, maar daar leek vrijwel niemand blij mee – zowel uitstellers als aanpakkers werken graag op hun eigen tempo. Vrienden maken deed ik elders wel. Solitair studeren werkte prima voor mij.
Inmiddels ben ik daarop teruggekomen.
Bij geesteswetenschappen werden de colleges nooit opgenomen. Waarschijnlijk loont het de moeite niet, voor die vijftig mensen. Misschien lenen verhandelingen over het goede, het ware en het schone zich niet voor videoregistratie. Hoe dan ook was de boodschap: zorg maar dat je er bent. Ik was het dan ook niet gewend om mijn docenten iets door te kunnen spoelen, of vanuit bed naar hen te luisteren, mocht dat zo uitkomen. Beeld is er nog steeds niet bij, overigens. Zeker tot aan de zomer zijn mijn docenten slechts stemmen, voice-overs onder powerpoints, groeten in Arial 11. We moeten het doen zonder hun belegen grappen en de mogelijkheid een hand op te steken – wanneer je een vraag in volzinnen moet uittypen, is de drempel om hem te stellen ineens een stuk hoger.
Ik mis mijn medestudenten. Ik mis hun vragen, die mij ook al op de lippen lagen of waarvan ik nog niet wist dat ik ze had. Ik mis het om samen te klagen, over een vaag artikel of een rottig tentamen. Ik mis hun gezucht, dat me vertelt dat ik niet de enige ben wiens aandacht verslapt. Ik mis de lullige gesprekjes in de pauze. ‘Ben jij al wel begonnen met je paper? Nee?’ En dan opgelucht ademhalen.
De kunst van 